బీద ప్రజలకు ఎంతో మేలు చేస్తున్న అంగన్‌వాడీలను ప్రయివేటీకరించేందుకు, కార్పొరేట్‌ శక్తులకు అప్పగించేందుకు ప్రయత్నిస్తోందా? జరుగుతున్న పరిణామాలు చూస్తుంటే ఇలాంటి అనుమానాన్నే సృష్టిస్తున్నాయి. మన దేశంలో మాతా శిశుమరణాలను, పోషకాహార లోపాన్ని నివారించే లక్ష్యంతో ఐసీడీఎస్‌ పథకం ఏర్పాటయింది. 1975లో ప్రారంభమైన ఈ పథకం వల్ల గర్భిణీల మరణాలు, పసిపిల్లల చావులు చాలా వరకు తగ్గిపోయాయి. ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లో డ్రాపవుట్స్‌ తగ్గిపోయాయి.

ఒక్కమాటలో చెప్పాలంటే పోషకాహార లోపంతో బాధపడుతున్న పసిమొగ్గలకు అంగన్‌వాడీ కేంద్రాలు వరప్రసాదంగా మారాయి. ఈ విషయాన్ని 2001లోనే సుప్రీంకోర్టు కొనియాడడం, అన్ని నివాస ప్రాంతాలకు విస్తరించాలని ఆదేశించడం అంగన్‌వాడీల పనితీరుకు తిరుగులేని నిదర్శనం. ఓ వైపు సుప్రీంకోర్టు ప్రశంసలందుకున్న ఈ పథకాన్ని మరింత సమర్ధవంతంగా నిర్వహించాల్సిన బాధ్యత కేంద్రం మీద వున్నది. కానీ, కేంద్రం ఆలోచనలు మరో రకంగా సాగుతుండడం ఆందోళన కలిగిస్తోంది.

అంగన్‌వాడీ కేంద్రాల ప్రాధాన్యత దృష్ట్యా దానిని ఓ డిపార్ట్‌మెంట్‌గా గుర్తించి, రెగ్యులర్‌ చేయాలని చాలామంది చాలాకాలంగా సూచిస్తున్నారు. అంగన్‌వాడీ కేంద్రాలలో మౌలిక వసతులు కల్పించాలనీ, రెండు పూటలా ఆహారాన్ని అందించాలనీ, ఫ్రీ స్కూల్‌ని పటిష్టం చేయాలనీ, అంగన్‌వాడీ కేంద్రాలను అంగన్‌వాడీ కం క్రెచ్‌లుగా మార్చాలంటూ ప్రజా సమూహాల నుంచి సూచనలొస్తున్నాయి. మరోవైపు ప్రజా ఆకాంక్షలకు భిన్నంగా, వాటిని ప్రయివేటీకరించాలంటూ ప్రపంచబ్యాంక్‌ కూడా కేంద్రం మీద ఒత్తిడి పెంచుతోంది.

పీపీపీ విధానంలో ఐసీడీఎస్‌ను నిర్వహించాలన్నది ప్రపంచబ్యాంక్‌ సూచన. దానిమాటలకు తలవూపే అలవాటున్న మన్మోహన్‌ ప్రభుత్వం అంగన్‌వాడీల విషయంలోనూ అదే పనిచేస్తోంది. బీద ప్రజలకు ఎంతో మేలు చేస్తున్న అంగన్‌వాడీలను ప్రయివేటీకరించేందుకు, కార్పొరేట్‌ శక్తులకు అప్పగించేందుకు ప్రయత్నిస్తోంది. ఇప్పటికే పదిశాతం కేంద్రాలను ఎన్‌జీవోలకు కేటాయించారు. దేశవ్యాప్తంగా ఎన్‌జీవోలకు అప్పగించిన 67 ప్రాజెక్టుల పనితీరు ఏమాత్రం బాగోలేదనే విమర్శలున్నాయి. దేశ రాజధాని ఢిల్లీలోనే ఆ ప్రయోగం విఫలమైంది.

అక్కడ ఎన్‌జీవోలకు అప్పగించిన ప్రాజెక్టులను తిరిగి వెనక్కితీసుకోవాల్సిన పరిస్థితి వచ్చింది. మహారాష్ట్రలోనూ అవినీతిపరులు పాగా వేశారు. అనేక మోసాలు బయటపడ్డాయి. అయినా మన్మోహన్‌ సర్కార్‌ మైండ్‌సెట్‌ మారకపోవడమే విచిత్రమని సిఐటియు నేత పాలడుగు భాస్కర్‌ అన్నారు. అంగన్‌వాడీలను ప్రయివేటీకరించే ఆలోచనను విరమించుకోవాలని డిమాండ్‌ చేశారు. ఒకవైపు అంగన్‌వాడీ కేంద్రాలపై కార్పొరేట్‌ శక్తుల పెత్తనాన్ని పెంచేందుకు ప్రయత్నిస్తున్న కేంద్రం మరోవైపు, అంగన్‌వాడీ వర్కర్లకీ, ఐకేపీ సిబ్బందికి మధ్య గొడవలు పెట్టేందుకు ప్రయత్నిస్తోందనే విమర్శలొస్తున్నాయి.

ఐకేపీ బాలబడుల వ్యవహారమే ఇందుకు నిదర్శనం. ఇందిరమ్మ అమృత హస్తం పథకం విషయంలోనూ అదే జరుగుతోంది. గర్భిణీలకు, బాలింతలకు ఒక పూట పోషకాహార విలువలతో కూడిన అన్నం పెట్టాలనే ఉద్దేశంతో ప్రారంభించిన ఈ పథకం అంగన్‌వాడీలకు చేతిచమురు వదిలిస్తోంది. ఈ పథకానికి అవసరమైన పదార్థాలు సమకూర్చాల్సిన బాధ్యతను ఐకేపీ వి.ఓ ల మీద పెట్టిన ప్రభుత్వం వండి వడ్డించే బాధ్యతను అంగన్‌వాడీ వర్కర్లకు అప్పగించింది. అయితే, ఐకేపీ విఓలు సక్రమంగా పదార్థాలు సమకూర్చకపోవడంతో తామే సొంతంగా డబ్బు ఖర్చుపెట్టాల్సి వస్తోందని, వాటిని తిరిగి ఇచ్చేటప్పుడు చుక్కులు చూపిస్తున్నారని అంగన్‌వాడీ వర్కర్స్‌ ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. ఇప్పటికైనా ప్రభుత్వం అంగన్‌వాడీ కేంద్రాలను ప్రయివేటీకరించే ప్రయత్నాలు మానుకుని, వాటిని మరింత పరిపుష్టం చేయాల్సిన అవసరం వుందని విశ్లేషకులు చెబుతున్నారు.