భూగర్భంలో నిక్షిప్తమైన నల్ల బొగ్గే ఇప్పుడు దేశంలో విద్యుత్‌ వెలుగులు పూయిస్తోంది. మన దేశంలో వినియోగిస్తున్న విద్యుత్‌లో 80 శాతం బొగ్గు ద్వారానే ఉత్పత్తి అవుతోంది. బొగ్గు వెలికితీతలోనూ, రవాణాలోనూ ఎక్కడ ఏ ఆటంకం వచ్చినా ఏ కారణం చేత బొగ్గు సరఫరా నిలిచిపోయినా దేశంలో మిగిలేది కారుచీకట్లే. దీన్నిబట్టే అర్థం చేసుకోవచ్చు బొగ్గు మీద ప్రయివేట్‌, విదేశీ సంస్థలకు గుత్తాధిపత్యం ఇవ్వడం ఎంత ప్రమాదకరమో. ప్రపంచంలో మరెక్కడా లేననన్ని బొగ్గు నిల్వలు భారతమాత గర్భంలో వుండడం మన అదృష్టం.

మన దేశంలో 250 బిలియన్‌ టన్నుల బొగ్గు నిల్వలున్నట్టు అంచనా. అయిన్నప్పటికీ గత ఆర్థిక సంవత్సరంలో మనం 152 మిలియన్‌ టన్నుల బొగ్గును విదేశాల నుంచి కొనుక్కోవాల్సిన కర్మ పట్టింది. ఇందుకు కారణం కేంద్ర ప్రభుత్వ విధానాలే. బొగ్గును వెలికితీసే ప్రభుత్వరంగ సంస్థలను నిర్లక్ష్యం చేస్తుండడమే ఈ దుస్థితికి మూలం. ఓ వైపు దేశంలో బొగ్గు అవసరాలు పెరుగుతున్నప్పుడు, దేశంలో నిరుద్యోగం అధికంగా వున్నప్పుడు బాధ్యత గల ఏ ప్రభుత్వమైనా ఏం చేస్తుంది? మరింతమంది కార్మికులను నియమించి, ఉత్పాదకతను పెంచేందుకు ప్రయత్నిస్తుంది.

కానీ ప్రభుత్వాలు మాత్రం అందుకు భిన్నంగా వ్యవహరిస్తున్నాయి. ఎవడు కడుపుమాడి చస్తే నాకేంటి నాకు దక్కాల్సింది నాకు దక్కితే చాలు అన్నట్టుగా అధికారంలో వున్నవారు ప్రవర్తిస్తున్నారు. మన దేశంలో గడిచిన సంవత్సరంలో దాదాపు 550 మిలియన్‌ టన్నుల బొగ్గు ఉత్పత్తి అయ్యింది. ఇందులో కేంద్ర ప్రభుత్వరంగ సంస్థ కోల్‌ ఇండియా వాటానే 450 మిలియన్‌ టన్నులకు పైగా వుంది. సింగరేణి సంస్థ మరో 54 మిలియన్‌ టన్నులు ఉత్పత్తి చేస్తోంది. కోల్‌ ఇండియా, సింగరేణి కార్మికులు తమ ప్రాణాలను ఫణంగా పెట్టి మరీ లక్ష్యాలను సాధిస్తున్నారు.

ఈ లక్ష్య సాధనలో మనదేశంలోని బొగ్గుగనుల్లో సగటున ఐదురోజులకొక కార్మికుడు ప్రమాదవశాత్తు మరణిస్తున్న బాధాకర వాస్తవాన్ని విస్మరించకూడదు. కేంద్ర ప్రభుత్వం వెల్లడించిన అధికారిక లెక్కల ప్రకారమే 2008- 11 మధ్యకాలంలో 399 ప్రమాదాలు జరిగితే 322 మంది కార్మికులు చనిపోయారు. ఇక బొగ్గు ఆధారిత విద్యుత్‌ ప్లాంట్ల నుంచి విడుదలయ్యే కాలుష్యం కారణంగా మన దేశంలో ఏటా లక్షమందికి పైగా మరణిస్తున్నట్టు ఓ అధ్యయనంలో వెల్లడయ్యింది.

కనీసం ఐదేళ్లయినా నిండకముందే దాదాపు పదివేల మంది చిన్నారులకు నూరేళ్ల ఆయుషు తీరుతోంది. ప్రభుత్వ రంగం ఆధ్వర్యంలోనే బొగ్గు, విద్యుత్‌ ఉత్పత్తి జరుగుతున్న సందర్భంలోనే ఇంత తీవ్రస్థాయిలో వున్న మరణాలు ఇక ప్రయివేట్‌, విదేశీ సంస్థలకు బొగ్గు గనులు రాసిస్తే మరెంత విషాదాన్ని పంచుతాయో? 1970కి పూర్వపు పరిస్థితులు తెలిసినవారికి ప్రయివేట్‌ రంగంలో బొగ్గు ఉత్పత్తి ఎంత ప్రమాదకరమో ప్రత్యేకంగా చెప్పక్కరలేదు.

అంతులేని లాభాపేక్షతో, కార్మికుల శ్రేయస్సును పట్టించుకోకుండా, భూ నిర్వాసితుల గోడు వినకుండా, పర్యావరణ సమతుల్యతను లక్ష్య పెట్టకుండా, ఏ మాత్రం శాస్త్రీయ పద్ధతులు పాటించకుండా ప్రయివేట్‌ సంస్థలు ఇష్టమొచ్చినట్టు భూమాతను కుళ్లబొడుస్తున్న కారణంగానే అప్పట్లో భారతప్రభుత్వం బొగ్గు గనులను జాతీయం చేసి, కోల్‌ ఇండియాను ఏర్పాటు చేయాల్సి వచ్చింది. ప్రభుత్వరంగ సంస్థగా అవతరించిన కోల్‌ ఇండియా శాస్త్రీయ పద్ధతులను అనుసరించడం వల్ల మైనింగ్‌ రంగంలో చాలావరకు ప్రమాదాలు తగ్గాయి.

అయితే వాటిని ఇంకా తగ్గించి నిర్వాసితుల సమస్యను పరిష్కరించేందుకు మరింత కృషి చేయాల్సిన అవసరమూ వుంది. కానీ, ఈ బాధ్యతను విస్మరించి ప్రయివేట్‌, విదేశీ సంస్థలతో ముద్దులాడుతున్న కేంద్ర ప్రభుత్వం బొగ్గు గనులనీ, బొగ్గు ఉత్పాదక సంస్థలనీ వారికే రాసిస్తోంది. వాజ్‌పేయి, మన్మోహన్‌సింగ్‌ హయాంలో బొగ్గు గనుల కేటాయింపుల్లో లక్షా 86వేల కోట్ల రూపాయల అవినీతి పోటెత్తిందన్న కఠిన వాస్తవాన్ని కాగ్‌ వెల్లడించిన నేపథ్యంలో సుప్రీంకోర్టు వాటన్నింటినీ రద్దు చేసింది.

గత పదిహేనేళ్ల కాలంలో దాదాపు 48 బిలియన్‌ టన్నుల నిల్వలున్న బొగ్గు క్షేత్రాలను ప్రయివేట్‌ సంస్థలకు అప్పనంగా రాసిచ్చిన్నప్పటికీ, అవి పొడిచిందేమీ లేదు. కొన్ని దశాబ్ధాలకు సరిపడ నిక్షేపాలను రాయించుకున్నవాటిలో చాలా సంస్థలు అసలు ఉత్పత్తే ప్రారంభించలేదు. బొగ్గు క్షేత్రాల్లో గత పదిహేనేళ్ల అనుభవాన్ని చూసిన తర్వాత కూడా మోడీ ప్రభుత్వం కళ్లు తెరవకపోవడమే మరింత కలవరపెడుతోంది. రాజనీతిజ్ఞులు అనుభవాల నుంచి పాఠాలు నేర్చుకుంటారు. కానీ మోడీ ప్రభుత్వంలో అలాంటి లక్షణాలు కనిపించడం లేదు.

మన్మోహన్‌సింగ్‌ ప్రభుత్వానికి మించిన మొరటుతనం ప్రదర్శిస్తోంది. అవినీతి, అక్రమ పద్ధతుల్లో ప్రయివేట్‌ సంస్థలకు ఆఘమేఘాల మీద బొగ్గు గనులు రాసిస్తున్న ప్రభుత్వాలు కోల్‌ ఇండియాకు మాత్రం అనుమతుల విషయంలో తీవ్ర జాప్యం చేస్తున్నాయి. ప్రభుత్వరంగ సంస్థ కోల్‌ ఇండియా ప్రతిపాదించిన 50 ప్రాజెక్ట్‌లు కేంద్ర పర్యావరణ శాఖ దగ్గరా, మరో 150 ప్రాజెక్టులు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల పరిధిలో పెండింగ్‌లో వున్నాయి.

కోల్‌ ఇండియా విషయంలో ఇంత జాప్యం చేస్తున్న ప్రభుత్వాలు ప్రయివేట్‌, కార్పొరేట్‌ సంస్థలకు మేళ్లు చేసి పెట్టే రీతిలో వ్యవహరిస్తుండడమే ఆందోళన కలిగిస్తోంది. ఒకవైపు బొగ్గు క్షేత్రాలను కార్పొరేట్‌ శక్తులకు రాసిచ్చేందుకు ఉవ్విళ్లూరుతున్న మోడీ ప్రభుత్వం కోల్‌ ఇండియాలో వాటాలు అమ్మేందుకూ తెగబడుతోంది. మన్మోహన్‌ ప్రభుత్వ నిర్వాకం కారణంగా కోల్‌ ఇండియాలో ప్రభుత్వ వాటా ఇప్పటికే 90 శాతానికి పడిపోయింది. ఇప్పుడు మోడీ ప్రభుత్వం మరో పది శాతం బేరానికి పెడుతోంది.

అంటే మరికొద్దిరోజుల్లోనే కోల్‌ ఇండియాలో ప్రభుత్వ వాటా 80శాతానికి దిగజారబోతోంది. రాబోయే సంవత్సరాల్లో అది మరెంతగా క్షీణిస్తుందో చెప్పలేం. బొగ్గు ఉత్పత్తిలో ప్రపంచంలోనే మూడో దిగ్గజ సంస్థగా పేరుతెచ్చుకున్న కోల్‌ ఇండియా కేంద్ర ప్రభుత్వానికి భారీ లాభాలే సంపాదించి పెడుతోంది. ఏటా 15 నుంచి 20 వేల కోట్ల రూపాయలు డివిడెండ్ల రూపంలో, పన్నుల రూపంలోనూ ముట్టచెబుతోంది. ఓ వైపు దేశంలో వెలుగులు విరజిమ్ముతూ, మరోవైపు భారీ లాభాలు కూడా ముట్టచెబుతున్న ప్రభుత్వరంగ సంస్థలోని వాటాలు అమ్మడంలో ఆంతర్యం ఏమిటి?

నిజానికి ఇవాళ కేంద్రం చేయాల్సింది కోల్‌ ఇండియాలో వాటాలు అమ్మడం కాదు. దేశీయ అవసరాలు తీర్చేందుకు, తన ఉత్పాదక సామర్థ్యాన్ని పెంచుకునేందుకు వీలుగా బొగ్గు క్షేత్రాలు కేటాయించాలి. గత ఆరు నెలలుగా జరుగుతున్న పరిణామాలు చూస్తుంటే సింగరేణి, కోల్‌ ఇండియాలు శక్తివంతమైన సంస్థలుగా విరాజిల్లడం మోడీ ప్రభుత్వానికి ఇష్టం లేదేమోనన్న అనుమానం కలుగుతోంది. స్వచ్ఛ భారత్‌ అంటూ అందరికీ చీపుర్లు ఇచ్చిన మోడీ ప్రభుత్వం చివరకు మన బొగ్గు క్షేత్రాలను, సహజవనరులను ఊడ్చిపెడుతుందేమోనన్న భయమేస్తోంది.