జాతీయ ఉపాధ్యాయ దినోత్సవాన్ని భారతదేశంలో సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్‌ జన్మదినం అరున సెప్టెంబరు 5న ప్రతి సంవత్సరం జరుపుకుంటాము. ఈ రోజు సెలవుదినం కాదు. ఉత్సవం జరుపుకొనవలసిన దినం. పాఠశాలలు యధావిధిగా పనిచేసి, ఉత్సవాలు జరుపుకుంటారు. ఈ రోజున ఉపాధ్యాయులకు జాతీయ, రాష్ట్రీయ, జిల్లా స్థారులలో పురస్కారాలు, గౌరవసత్కారాలు జరుగుతారు. కాగా, ప్రపంచ ఉపాధ్యాయ దినోత్సవం మాత్రం అక్టోబరు 5న జరుపుకుంటారు. డాక్టర్‌ సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్‌… భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఉపరాష్ట్రపతి, రెండవ రాష్ట్రపతి కూడా. అంతేకాదు భారతీయ తాత్వికచింతనలో పాశ్చాత్య తత్వాన్ని ప్రవేశ పెట్టినాడని ప్రతీతి.

రెండు పర్యాయాలు ఉపరాష్ట్రపతి పదవి చేపట్టి, తరువాత రాష్ట్రపతిగా ఒక పర్యాయం పదవిని చేపట్టి, భారతదేశపు అత్యంత క్లిష్టకాలంలో (చైనా, పాకిస్తానులతో యుద్ద సమయం) ప్రధానులకు మార్గనిర్దేశం చేశారు. సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్‌ 5-9-1888న మద్రాసుకు ఈశాన్యంగా 64 కి.మీల దూరాన ఉన్న తిరుత్తణిలో సర్వేపల్లి వీరస్వామి, సీతమ్మ దంపతులకు జన్మించారు. వీరాస్వామి ఒక జమీందారీలో తహసిల్దార్‌. వారి మాతృభాష తెలుగు. సర్వేపల్లి బాల్యం, విద్యాభ్యాసం ఎక్కువగా తిరుత్తణి, తిరుపతిలోనే గడిచిపోయారు. ప్రాథమిక విద్య తిరుత్తణిలో సాగింది. తిరుపతి, నెల్లూరు, మద్రాసు క్రిస్టియన్‌ కాలేజీ మున్నగుచోట్ల చదివి ఎం.ఏ పట్టా పొందారు. బాల్యం నుండి అసాధారణమైన తెలివితేటలు కలవాడాయాన. 1906లో 18 సంవత్సరాల చిరుప్రాయంలో శివకామమ్మతో వివాహం జరిగింది.

వీరికి ఐదుగురు కూతుళ్ళు, ఒక కుమారుడు కలిగారు. 21 సంవత్సరాలైనా దాటని వయసులో ఆయన మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీ కాలేజీలో ప్రొఫెసర్‌ అయ్యారు. తత్వశాస్త్రంలో అతని ప్రతిభను విని మైసూరు విశ్వవిద్యాలయం అతనిని ప్రొఫెసర్‌గా నియమించింది. ఆయన ఉపన్యాసాలను ఎంతో శ్రద్ధగా వినేవారు విద్యార్థులు. కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయంలో ఆచార్య పదవి చేపట్టమని, డాక్టర్‌ అశుతోష్‌ ముఖర్జీ, రవీంద్రనాథ ఠాగూర్‌లు కోరారు. దాంతో ఆయన కలకత్తా వెళ్ళారు. కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయంలో ఆచార్యుడుగా వున్నప్పుడు ఆయన ‘భారతీయ తత్వశాస్త్రం’ అన్న గ్రంథం రాశారు.

ఆ గ్రంథం విదేశీ పండితుల ప్రశంసలందుకున్నది. 1931లో డాక్టర్‌ సి.ఆర్‌.రెడ్డి తర్వాత రాధాకృష్ణన్‌ ఆంధ్రవిశ్వవిద్యాలయం వైస్‌ ఛాన్సిలర్‌గా పనిచేశారు. అప్పట్లో డాక్టర్‌ రాధాకృష్ణన్‌ పిలుపుననుసరించి ప్రొఫెసర్‌ హిరేన్‌ ముఖర్జీ, హుమయూన్‌ కబీర్‌ వంటి మేధావులు ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయంలో ప్రొఫెసర్లుగా పనిచేశారు. 1931లోనే రాధాకృష్ణన్‌ లీగ్‌ ఆఫ్‌ నేషన్స్‌ ‘ఇంటలెక్చ్యుయల్‌ కో-ఆపరేషన్‌ కమిటీ సభ్యులుగా ఎన్నుకోబడ్డారు. 1936లో ఆక్స్‌ఫర్డ్‌ యూనివర్సిటీలో ప్రాచ్యమతాల గౌరవాధ్యపకులయ్యారు. చైనా, అమెరికా దేశాల్లో పర్యటించి పెక్కు ప్రసంగాలు చేశారు. 1946లో ఏర్పడిన భారత రాజ్యాంగ పరిషత్‌ సభ్యులయ్యారు.

1947 ఆగష్టు 14-15తేదీన మధ్యరాత్రి స్వాతంత్య్రోదయం సందర్భాన రాధాకృష్ణన్‌ చేసిన ప్రసంగం సభ్యులను ఎంతో ఉత్తేజపరిచింది. 1949లో భారతదేశంలో ఉన్నత విద్యాసంస్కరణలు ప్రవేశపెట్టాలన్న లక్ష్యంతో ప్రభుత్వం ఒక కమిటి నియమించింది. దానికి అధ్యక్షుడు డాక్టర్‌ రాధాకృష్ణన్‌. డాక్టర్‌ రాధాకృష్ణన్‌, ప్రధాని నెహ్రూ కోరిక మేరకు 1952-62 వరకు భారత ఉప రాష్ట్రపతిగా పనిచేశారు. 1962లో సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్‌ భారత రాష్ట్రపతి అరున తరువాత కొందరు శిష్యులు, మిత్రులు, పుట్టిన రోజు జరపటానికి అతనివద్దకు వచ్చినప్పుడు, నా పుట్టిన రోజును వేరుగా జరిపే బదులు, దానిని ఉపాధ్యాయ దినోత్సవంగా నిర్వహిస్తే నేను ఎంతో గర్విస్తాను, అని చెప్పి ఉపాధ్యాయ వృత్తి పట్ల తన ప్రేమను చాటారు. అప్పటినుండి ఆయన పుట్టిన రోజును భారతదేశంలో ఉపాధ్యాయ దినోత్సవంగా జరుపుకుంటున్నారు.

ఈయన పాశ్చాత్య తత్వవేత్తలు ఎలా తమ భావనలను తమ సంస్కృతిలో అప్పటికే ఉన్న వేదాంత ప్రభావానికి ఎలా లోనవుతున్నారో చూపించారు. అతని దృష్టిలో తత్వము అనేది జీవితాన్ని అర్ధంచేసుకోవటానికి ఒక మార్గము, భారతీయ తత్వమును అర్ధం చేసుకోవటం అనేది ఒక సాంస్కృతిక చికిత్సగా భావించేవారు. భారతీయ ఆలోచనా దృక్పధాన్ని పాశ్చాత్య పరిభాషలో చెప్పి, అందులో వివేకము, తర్కము ఇమిడి ఉన్నాయని చూపించి, భారతీయ తాత్వికచింతన ఏమాత్రం తక్కువ కాదని నిరూపించారు. మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీ కళాశాలలో తాత్విక శాస్త్ర ఉపన్యాసకుడిగా, ఉపప్రాధ్యాపకుడుగా, ప్రాధ్యాపకుడిగా వివిధ పదవులను అలంకరించారు.

1918 నుండి 1921 వరకు మైసూరు విశ్వవిద్యాలయంలో తత్వశాస్త్ర ప్రాధ్యాపకుడిగా (ప్రొఫెసర్‌) పనిచేసారు. 1921లో అప్పటి భారతదేశంలోని కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయంలో ముఖ్య తాత్విక పీఠమైన, కింగ్‌జార్జ్‌ 5 చెరుర్‌ ఆఫ్‌ మెంటల్‌ అండ్‌ మోరల్‌ సైన్స్‌కు రాధాకృష్ణన్‌ను నియమించారు. 1926 జూన్‌లో బ్రిటనులో జరిగిన విశ్వవిద్యాలయాల కాంగ్రేసులో కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయానికి ప్రాతినిధ్యం వహించారు. తరువాత ప్రపంచ ప్రఖ్యాత హార్వర్డు విశ్వవిద్యాలయం నిర్వహించే అంతర్జాతీయ తాత్విక కాంగ్రెస్‌లో సెప్టెంబర్‌ 1926లో కూడా కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయానికి ప్రాతినిధ్యం వహించారు. 1929లో ఆక్స్‌ఫర్డులోని మాంచెస్టరు కళాశాలకు ప్రిన్సిపాలుగా పనిచేయుటకు ఆయనను ఆహ్వానించారు.

దీనివలన ఆక్స్‌ఫర్డు విశ్వవిద్యాలయంలోని విద్యార్ధులకు తులనాత్మక మతం అనే విషయం మీద ఉపన్యాసం ఇవ్వగలిగే అవకాశం వచ్చింది. 1931 నుండి 1936 వరకు ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయానికి ఉపసంచాలకునిగా (వైస్‌ ఛాన్సలర్‌) పనిచేసారు. 1936లో స్పాల్డింగ్‌ ఫ్రొఫెసర్‌ ఆఫ్‌ ఈస్ట్రన్‌ రిలీజియన్స్‌ అండ్‌ ఎథిక్స్‌ అనే పీఠంలో ఆక్స్‌ఫర్డు విశ్వవిద్యాలయంలో 1952లో భారతదేశ ఉపరాష్ట్రపతి పదవిని అలంకరించే వరకు కొనసాగారు. 1939 నుండి 1948 వరకు బెనారస్‌ హిందూ విశ్వవిద్యాలయానికి కులపతిగా (వైస్‌ ఛాన్సలర్‌) పనిచేసారు. 1949 నుండి 1952 వరకు రష్యాలో భారత రాయబారిగా పనిచేసారు. 1946 నుండి 1950 వరకు పలుమార్లు భారతదేశం తరుపున యునెస్కో సభ్య బృందానికి అధ్యక్షత వహించారు. 1948లో విశ్వవిద్యాలయాల విద్యా కమిషనుకు అధ్యక్షుడిగా భారత ప్రభుత్వంచే నియమితులయ్యారు.

1948లో యునెస్కో కార్యనిర్వాహక బృందానికి అధ్యక్షుడిగా ఉన్నారు. 1952లో యునెస్కో అధ్యక్షునిగా ఎంపికయ్యారు. 1962లో బ్రిటీషు ఎకాడమీకి గౌరవసభ్యునిగా ఎన్నికయ్యారు. కాగా, ఉపాధ్యాయ వృత్తికి ఆయన తెచ్చిన గుర్తింపు, గౌరవమునకుగాను ప్రతీ సంవత్సరం ఆయన పుట్టిన రోజైన సెప్టెంబర్‌ 5ను ఉపాధ్యాయ దినోత్సవంగా జరుపుకుంటారు. 1931లో బ్రిటీషు ప్రభుత్వం వారు ఇచ్చే ప్రతిష్టాత్మక సర్‌ బిరుదు ఈయనను వరించింది. 1954లో మానవ సమాజానికి ఆయన చేసిన కృషికి గుర్తింపుగా భారతదేశంలోని అత్యంత ప్రతిష్టాత్మకమైన భారతరత్న బిరుదు పొందారు. 1961లో జర్మనీ పుస్తక సదస్సు శాంతి బహుమానం పొందారు.

1963 జూన్‌ 12న బకింగ్‌హామ్‌ ప్యాలెస్‌లోని ఆర్డర్‌ ఆఫ్‌ మెరిట్‌కి గౌరవ సభ్యునిగా ఎంపికయ్యారు. ప్రపంచ ప్రఖ్యాత విశ్వవిద్యాలయాలరున ఆక్స్‌ఫర్డు, కేంబ్రిడ్జి, మొదలరునవాటి నుండి వందకు పైగా గౌరవ పురస్కారాలు, డాక్టరేటులు సంపాదించారు. ఆక్స్‌ఫర్డు విశ్వవిద్యాలయం సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్‌ సంస్మరణార్ధం రాధాకృష్ణన్‌ చెవెనింగ్‌ స్కాలర్‌షిప్ను ప్రకటించింది.